Wat leiders kunnen leren van migrerende kuddes
Soms helpt het om even helemaal uit te zoomen.
Afgelopen maand maakte ik met mijn familie een reis door Oost-Afrika, langs de Serengeti in Tanzania en delen van Uganda. Een periode om echt afstand te nemen en nieuwe indrukken op te doen. Ik kwam terug met inspiratie en nieuwe energie. Midden in de savannes van de Serengeti zagen we de migratie van gnoes, zebra’s en gazellen. Een machtig schouwspel van duizenden dieren die zich samen verplaatsen, instinctief, doelgericht en volledig afgestemd op hun omgeving. Terwijl ik daar stond, zag ik de natuurlijke patronen die ik dagelijks herken bij leiders en in Nederlandse en Internationale organisaties: periodes van groei en spanning, van koers zoeken en richting houden. Die bewegingen lijken soms chaotisch, maar volgen vaak een natuurlijk ritme. In organisaties werkt het net zo. Leiders staan regelmatig voor beslissingen die bepalen of een team meebeweegt of stilvalt.
Inzicht begint met afstand
Leer van migrerende kuddes. Wanneer omstandigheden veranderen, moet de kudde in beweging komen. In organisaties precies hetzelfde. Teams bewegen, markten verschuiven en prioriteiten veranderen. Wie leidinggeeft krijgt te maken met een ritme dat soms om versnelling vraagt en soms juist vertraging. Dat roept vragen op:
- Hoe houd ik mijn team betrokken zonder te forceren?
- Hoe blijf ik zelf richting geven als alles om me heen verandert?
- En wanneer is het tijd om echt bij te sturen?
Een stap achteruit maakt zichtbaar waar patronen zijn ontstaan, waar energie weglekt en waar groei mogelijk is. Het is belangrijk om dat perspectief terug te vinden. Voor rust, overzicht en richting. Je reageert niet langer alleen op wat er gebeurt, maar je kiest bewust je koers. Met aandacht voor jezelf en je omgeving.
Durf te bewegen
In de natuur is stilstaan geen optie. Als het gras opraakt, gaat de kudde verder. Niet blindelings, maar op gevoel, geleid door ervaring en vertrouwen. Ook in organisaties vraagt elke fase om beweging. Soms betekent dat bijsturen, soms een compleet nieuw pad bewandelen. Dat vraagt om moed van leiders. Je moet handelen zonder alle antwoorden te weten, en om ruimte te geven aan wat nog onduidelijk is.
Leiderschap is niet alles zeker weten, maar durven bewegen terwijl de uitkomst nog open is. Die beweging brengt vaak juist de helderheid die eerder ontbrak.
Groei heeft tijd nodig
Tijdens de migratie in de Serengeti worden er in enkele weken tijd honderdduizenden kalfjes geboren. Een periode van groei en vernieuwing, maar ook van kwetsbaarheid. Zo werkt het ook in teams.
Na een fase van verandering volgt een periode van hergroeperen. Nieuwe mensen komen binnen, verantwoordelijkheden verschuiven en prioriteiten worden opnieuw bepaald. Goede leiders herkennen dat groei echt tijd nodig heeft. Ze geven hun team ruimte voor reflectie, ontwikkeling en om stap voor stap richting te vinden. Niet door harder te sturen, maar door beter te kijken wat er nodig is. In coaching draait het precies om dat evenwicht: stilstaan waar het nodig is en bewegen waar het kan.
Ik gebruik daarbij onder meer de AEM-cube, een verandermodel dat helpt bepalen waar iemand of een team zich bevindt in de curve van verandering. Vaak blijkt dat er niet veel nodig is. Een helder inzicht kan al richting geven aan de volgende stap.
Wat speelt er echt?
De vragen waarmee leiders binnenkomen klinken vaak zakelijk:
- Ben ik klaar voor mijn rol?
- Wat vraagt deze verandering van mij?
Maar onder die vragen ligt bijna altijd iets persoonlijks. Een zoektocht naar betekenis, balans of vertrouwen. Echte groei begint bij het herkennen van die laag, bij het durven kijken naar wat er onder de vraag ligt. Coaching helpt dieper ter luisteren, patronen te herkennen en opnieuw regie te nemen. Het brengt leiders terug naar hun natuurlijke ritme.
“De vraag is niet of je verandert, maar hoe bewust je dat doet.”
Verandering hoort bij leiderschap. Het is de kunst om mee te bewegen zonder jezelf te verliezen. Effectief leiderschap begint niet bij strategie, maar bij het vermogen om te luisteren naar wat er vanbinnen speelt. Zowel bij jezelf als in je team.
Ben je benieuwd naar wat er onder jouw leiderschapsvraag ligt?
Laten we er eens over in gesprek gaan. Je bent van harte welkom in ’s-Graveland voor een verkennend gesprek.
Met inspirerende groet,
Marc Pennartz – De Coach Arts
